Hy vọng sẽ có nhiều người thích và tìm hiểu, trải nghiệm về bộ môn này.
1. LEO NÚI CAO CÓ TỪ BAO GIỜ?
2 dãy núi cao nhất thế giới là Himalaya (thuộc Nepal – Trung Quốc) và Karakoram (thuộc Pakistan – Trung Quốc). Tuy nhiên người dân bản địa lại không bao giờ leo lên các ngọn núi cao trước khi những người phương Tây đến.
Lý do đầu tiên là theo tín ngưỡng của họ, những ngọn núi cao là nơi linh thiêng và trú ngụ của thần linh.
Lý do thứ hai: họ không có đủ thiết bị, quần áo đủ tốt để leo lên những ngọn núi hiểm trở – dù thể trạng rất tốt. Bất kể thể trạng tốt thế nào, bạn cũng không thể sống sót thời gian dài trên các núi cao mà không có đồ bảo hộ đủ tốt.
Vậy nên việc leo các ngọn núi tuyết Himalaya và Karakoram chỉ thực sự bắt đầu khi người phương Tây đặt chân đến Nepal và Pakistan vào cuối thế kỉ 19, đầu thế kỉ 20.
2. CÓ BAO NHIÊU NGỌN NÚI CAO TRÊN 8.000M?
Có tất cả 14 ngọn núi cao trên 8000m. Trong đó Everest là cao nhất với độ cao 8.848 m – và tất nhiên, nổi tiếng nhất. Tất cả 14 ngọn núi trên 8000 m đều đã được chinh phục thành công nhưng độ khó và nguy hiểm rất khác nhau.
3. LEO NÚI CAO KHÓ KHĂN VÀ NGUY HIỂM NHƯ THẾ NÀO?
Leo núi cao được xếp loại là 1 trong những môn thể thao khắc nghiệt và nguy hiểm nhất. Có 1 câu trả lời trên quora đã nói rằng: Nếu độ khó của chạy Full Marathon (42 km) là 8/100 thì leo Everest là 99/100 (người trả lời đã làm cả 2). Điều làm cho việc chinh phục các ngọn núi trở nên khó khăn và nguy hiểm ở chỗ:
3.1. Thiếu oxy
Từ độ cao 3.000 m trở lên, lượng oxy bắt đầu giảm dần xuống dưới ngưỡng cơ thể có thể hoạt động bình thường và chúng ta sẽ cần 1 thời gian thích ứng với lượng oxy này và cơ thể dần ở vào trạng thái “bình thường mới”. Càng lên cao thì khả năng thích ứng càng khó hơn. Đến độ cao 8000m thì không ai có thể thích ứng được, mà chỉ có thể CHỊU ĐỰNG – vì lúc đó các tế bào đang bị chết đi theo đúng nghĩa đen của nó.
Thiếu oxy khiến cơ thể dễ mệt mỏi hơn, các cơ quan hoạt động không bình thường và trong thời gian dài dẫn đến các bệnh nghiêm trọng như phù phổi, phù não và nếu không hạ độ cao và cấp cứu kịp thời sẽ chết chắc.
3.2. Thời tiết & địa hình.
Yếu tố nguy hiểm thứ 2 là thời tiết ở các ngọn núi 6000m trở lên là vô cùng khó đoán, chúng có thể thay đổi chỉ trong vài giờ. Thời tiết có thể trở nên cực kì điên cuồng như gió giật 70 – 200km/h, nhiệt độ giảm xuống -30 -40 độ C, lở tuyết… và khi đó bất kể bạn chuẩn bị bao nhiêu thiết bị tối tân cũng không thể sống sót.
Yếu tố địa hình cũng là thứ khiến cho độ nguy hiểm tăng lên rất nhiều. 1 số ngọn núi có địa hình khá thoải và ít đoạn khó nhưng một số cực kỳ dốc và hẹp (K2, Nanga Parbat, Ama Dablam, Dhaulagiri I). Thêm nữa đa số các ngọn núi đều ở những nơi hẻo lánh và xa khu dân cư, bệnh viện dẫn đến việc cứu hộ trở nên vô cùng khó khăn.
3.3. Thời gian leo kéo dài
Trung bình để leo 1 ngọn núi trên 6000m bạn sẽ cần từ 20 – 25 ngày
Trung bình để leo 1 ngọn núi trên 8000m bạn sẽ cần tối thiểu 2 tháng (và tập luyện hàng năm trời trước đó nữa).
Lý do là các ngọn núi ở nơi rất hẻo lánh và chỉ có thể tiếp cận bằng cách đi bộ. Thêm nữa bạn PHẢI đi bộ dần dần từ nơi thấp hơn đến nơi cao hơn cho cơ thể thích nghi độ cao dần dần.
Thời gian vận động trung bình trong 20 – 60 ngày đó là 6 – 8 tiếng đi bộ dốc. Còn vào những ngày leo chính thức (Summit Push) thì thời gian vận động liên tục là 15 – 20 tiếng – KHÔNG NGHỈ.
4. EVEREST CÓ PHẢI NGỌN NÚI 8000M KHÓ NHẤT KHÔNG?
Không. Everest nổi tiếng nhất, không phải dễ nhất, nhưng cũng không phải khó nhất. Nó đã từng rất khó nhưng qua thời gian các Sherpa đã giảm thiểu độ khó đi rất rất nhiều lần rồi.
Để đánh giá độ khó leo của 1 ngọn núi 8000m – dân chuyên nghiệp chủ yếu dựa trên địa hình, thời điểm leo (mùa hè hay mùa đông), có dùng oxy hay không và cung đường leo (route). Viết về chủ đề này rất dài nên nếu thích bạn hãy tự tìm hiểu trên Google nhé.
Quay trở lại câu hỏi, Everest không khó nhất thì ngọn núi nào khó nhất?
Everest có tỉ lệ tử vong là khoảng 6%, thuộc nhóm top 3 núi có tỉ lệ tử vong thấp nhất.
Còn đây là danh sách top 3 ngọn núi 8000m khó leo nhất:
4.1. K2 (8.611 m) – núi cao thứ 2 sau Everest.
K2 còn có tên là Savage Mountain (núi man rợ), King of Mountains (đặt tên bởi Reinhold Messner – nhà leo núi vĩ đại nhất), Mountaineer’s Moutain.
K2 được hầu hết nhà leo núi chuyên nghiệp công nhận là ngọn núi khó leo nhất thế giới.
K2 giống như 1 kim tự tháp bằng đá và băng – tức là siêu dốc ở mọi hướng leo lên.
Điều khiến K2 kinh khủng là thời tiết (mùa đông nhiệt độ có thể xuống dưới -40 độ C và sức gió 120km/h), độ dốc và độ xa xôi hoang dã của nó.
Không như Everest – không ai nghiệp dư mà dám leo K2. Đã dám leo K2 tức là dân chuyên nghiệp, thậm chí cao thủ rồi.
Bất chấp điều đó tỉ lệ tử vong của K2 vẫn vào khoảng 24,1 % – tức là cứ 4 người lên đỉnh thì 1 người nằm xuống. Tính đến 2022 thì K2 là núi có tỉ lệ tử vong cao nhất.
K2 là núi duy nhất trong số các núi 8000m chưa được leo ở mặt Đông của nó.
Có 1 manga Nhật tên là Kokou No Hito – người cô đơn – nói về hành trình leo K2 rất hay, ai thích leo núi đều nên xem.
(Đây là ngọn núi mình thích nhất nên viết dài nhất – các ngọn khác sẽ viết sơ sơ thôi)
4.2 Annapurna I (8.091m)
Ngọn núi trong 1 thời gian dài có tỉ lệ tử vong cao nhất trong số các núi 8000 mét với tỉ lệ tử vong là 29,1 %, tức cứ 3 người lên đỉnh – 1 người chết
Tuy nhiên theo số liệu 2022 từ Wiki thì hiện nay tỉ lệ tử vong khi leo Annapurna chỉ còn khoảng 19% – thấp hơn K2.
Annapurna thuộc khu vực cực kì dễ lở tuyết và là nơi chứng kiến nhiều thảm họa leo núi lớn nhất trong lịch sử. Mặt leo phía Nam của nó được đánh giá là 1 trong những mặt núi khó leo nhất lịch sử.
4.3 Kangchenjunga (8.586m)
Ngọn núi cao thứ 3 thế giới. Kangchenjunga rất hùng vĩ, rất to, rất xa xôi với đường leo rất dài và thuộc Ấn Độ – nơi bộ môn leo núi chưa phát triển như Nepal. Đó là lý do nó là 1 trong những ngọn núi nguy hiểm nhất.
Tính từ 1990 trở đi thì Kangchenjunga cùng với K2 là 2 núi duy nhất có tỉ lệ tử vong khi leo >20% – bất chấp tiến bộ khoa học kỹ thuật trong việc dự báo thời tiết và các thiết bị bảo hộ tối tân.
Kangchenjunga thực ra chưa bao giờ được “leo lên đỉnh” một cách đúng nghĩa. Vì đây là ngọn núi linh thiêng và có ý nghĩa tôn giáo rất quan trọng nên các nhà leo núi thường dừng lại trước đỉnh 1 đoạn để tôn trọng tín ngưỡng của người dân địa phương.
5. CHI PHÍ ĐỂ LEO 1 NGỌN NÚI 8000M LÀ BAO NHIÊU?
Leo núi cao là 1 trong những môn thể thao tốn kém nhất vì độ nguy hiểm và khắc nghiệt của nó.
Chi phí cơ bản nhất để leo 1 ngọn núi 8000m không dưới 50.000 USD ~ cỡ 1 tỉ. Nhưng đó là dành cho dân chuyên nghiệp.
Còn nghiệp dư như chúng ta thì ít nhất là 100.000 USD – chưa bao gồm chi phí mua đồ đạc, tập luyện, ăn uống và leo các ngọn núi thấp hơn trước đó để làm quen.
Nếu bạn chưa từng leo núi cao mà muốn chinh phục 1 trong các đỉnh núi 8000m, bạn sẽ cần chuẩn bị ít nhất khoảng 3 tỉ VNĐ để ăn uống tập luyện và mua sắm đồ đạc. Nhưng nhớ là ngân sách trên cũng không quá thừa thãi đâu.
(1 số hình ảnh đẹp ở K2 thần thánh, ngọn núi mình thích nhất)
Nguyen Ngoc Hung
